ژئوشیمی و پتروژنز پلوتونیسم دیوریتی- کوارتز دیوریتی قلعه‌گنج، جنوب خاور کرمان

توده‌های دیوریتی- کوارتزدیوریتی با سن پس از ائوسن زیرین، در باختر منشور افزایشی مکران و گودال جازموریان و خاور گسل جیرفت، بخشی از نفوذی‌های موجود در مجموعه گنج است که خود یکی از مجموعه‌های کمربند افیولیتی جازموریان یا مکران داخلی است. توده‌های دیوریتی- کوارتزدیوریتی درون واحد رسوبی ائوسن زیرین- میانی بیدک نفوذ کرده‌اند. این توده‌ها دارای هوازدگی کروی و فرسایش پوست پیازی هستند. حضور فلدسپار، بیوتیت و کانی‌های ثانویه (مانند کانی‌های رسی، بیوتیت ثانویه و اکسیدهای آهن) در ایجاد این اشکال در توده‌های مورد مطالعه نقش به‌سزایی دارند. از دید کانیایی، نفوذی‌ها از پلاژیوکلاز، کلینوپیروکسن، آمفیبول، بیوتیت، کوارتز و کانی‌های کِدِر تشکیل شده‌اند. بر پایه مطالعات شیمی کانی، پلاژیوکلازها ترکیب الیگوکلاز تا لابرادوریت و شواهدی از بافت‌های غیرتعادلی (همچون غربالی و منطقه‌بندی نوسانی) دارند. کلینوپیروکسن‌ها دارای ترکیب اوژیت با طبیعت ماگمایی متعلق به سری تولئیتی هستند که با توجه به رابطه خطی Ti نسبت به AlIV آنها، به نظر می‌رسد در فشار کمتر از 5 کیلوبار و ژرفای کمتر از 15 کیلومتر تشکیل شده باشند. آمفیبول‌ها دارای ترکیب مگنزیوهورنبلند متمایل به اکتینولیت هستند. بر اساس نمودار‌های Zr/TiO2 در برابر Nb/Y و SiO2 در برابر Nb/Y، توده‌های نفوذی به‌ترتیب در محدوده‌های دیوریت- کوارتزدیوریت و ساب‌آلکالن جای دارند. همچنین پایین بودن نسبت Nb/Y (16/0- 14/0) نشان‎دهنده طبیعت ساب‌آلکالن (تولئیتی) نمونه‌های یادشده است. توده‌های نفوذی متاآلومینوس و از نوع I هستند که با توجه به میزان عناصر HFS و REE به یک گروه تعلق دارند. نبود بی‌هنجاری مشخص Eu، نشان از تفریق کم‌اهمیت پلاژیوکلاز و یا شرایط اکسیدان ماگمای سازنده آنها دارد. نمودار‌های توصیفی عناصر کمیاب به همراه الگوی عناصر خاکی کمیاب بهنجار شده نسبت به کندریت نشان می‌دهد که دیوریت- کوارتزدیوریت‌های قلعه‌گنج در مرحله بلوغ یک محیط پهنه بالای فرورانش تشکیل شده‌اند.